Państwo Izraela

​

Współcześnie Izrael jest oficjalnie określany jako מדינת ישראל (czyt. po hebr. Medinat Jisrael ) – „Państwo Izraela”. 14 maja 1948 roku zgodnie z decyzją Organizacji Narodów Zjednoczonych państwo Izrael proklamowało niepodległość. W pierwszych dniach niepodległości rząd używał słowa „Izrael” w odniesieniu do mieszkańców nowego państwa. Formalnie nazwy państwa po raz pierwszy użył minister spraw zagranicznych Mosze Szarett[1]. Akt ustanowienia państwa izraelskiego był spełnieniem marzeń narodu żydowskiego, który w swojej niezwykłej historii doświadczył wygnania i ogromu cierpienia.

 

[1] Mosze Szaret (hebr. ‏משה שרת‎, właśc. Mosze Szertok) – izraelski polityk, drugi premier Izraela. Po powstaniu niepodległego państwa Izrael (1948 r.) został ministrem spraw zagranicznych. Aktywnie działał na rzecz poprawy wizerunku Izraela na arenie międzynarodowej. Doprowadził do przystąpienia Izraela do Organizacji Narodów Zjednoczonych. Prowadził negocjacje z Niemcami zakończone podpisaniem umowy o reparacjach wojennych (1952 r.). W latach 1954-55 piastował urząd premiera izraelskiego rządu. W 1960 roku został wybrany na przewodniczącego Światowej Organizacji Żydowskiej i Agencji Żydowskiej. 

 

Współczesne państwo Izrael ma swoje religijne korzenie w Ziemi Izraela, która od ponad 3000 lat zajmuje centralne miejsce w judaizmie. Pojęcie „Ziemia Izraela” jest tłumaczeniem hebrajskiego wyrażenia ארץ ישראל (Erec Jisrael ), które występuje w Biblii Hebrajskiej. Nazwa „Izrael” odnosi się do narodu żydowskiego, do potomków patriarchy Jakuba, nazywanego potem Izraelem. Według biblijnej Księgi Rodzaju Ziemia Izraela została oddana przez Boga Jahwe w wieczne posiadanie potomkom żydowskich patriarchów: Abrahama, Izaaka i Jakuba, czyniąc tę krainę Ziemią Obiecaną. Współczesne Państwo Izraela (Medinat Jisrael ) także używa tej historycznej nazwy. Godny uwagi jest fakt, iż termin „Ziemia Izraela” występuje w Deklaracji Niepodległości Izraela dla ukazania ciągłości historycznej między czasami biblijnymi a współczesnością.

​

Pierwszy z hebrajskich patriarchów, Abraham, był ojcem Izaaka. Izaak – jedyny syn Abrahama i jego żony Sary[2] – poślubił Rebekę, która urodziła bliźnięta Ezawa i Jakuba. Jakub podstępem pozbawił brata przywileju pierworództwa i odebrał za niego ojcowskie błogosławieństwo[3]. Z powodu gniewu brata był zmuszony udać się do Charanu, gdzie poślubił Rachelę i Leę. Po powrocie do Kanaanu[4] Jakub pojednał się z Ezawem. Ostatniej nocy przed tym pojednawczym spotkaniem Jakub postanowił przeprawić się jeszcze przez potok Jabbok, robiąc przysłowiowy krok w tył, jak gdyby chciał uciec przed Ezawem na drugą stronę potoku. A gdy przeprawił się ze swoją rodziną przez ten potok, przeniósł również na drugi brzeg swoje mienie. Kiedy Jakub zawrócił[5] i pozostał sam, doszło do przedziwnego zdarzenia. „Ktoś zmagał się z nim aż do wschodu jutrzenki” (Rdz 32, 24). Była to walka z Bogiem, zmaganie się z Jego odwieczną decyzją, by pierwszy narodził się Ezaw. Patriarcha Jakub swą wytrwałością zdobył u Boga błogosławieństwo[6]. Został pobłogosławiony jako Izrael[7], a miejsce spotkania z Bogiem nazwał פנואל (Penuel )[8], mówiąc: „Widziałem Boga (Elohim ) twarzą w twarz, jednak ocaliłem me życie”. Nocna walka w Penuel, w czasie której otrzymał imię Izrael, była najważniejszym momentem w jego życiu. Stał się nowym człowiekiem – Izraelem. Jego pierworództwo i idące za nim Boże błogosławieństwo były odtąd legalne, a nie wyłudzone. Nowe imię nadane Jakubowi przez Boga, Izrael, stało się z czasem określeniem całego Narodu Wybranego, któremu Bóg dał wielorakie obietnice. Naród Wybrany, Izrael, odegrał kluczową rolę w historii świata. Na przestrzeni dziejów był tym, który niósł światu wieść o Bogu jedynym i prawdziwym.

​

[2] Sara (hebr. הרש), tzn. „księżniczka”.

​

[3] Dzięki podstępowi, za miskę soczewicy, Jakub zdobył od swego brata prawo pierworództwa, po czym wyłudził od ojca Izaaka błogosławieństwo i dziedzictwo, które należały się Ezawowi.

​

[4] W Biblii Hebrajskiej Kanaan (hebr. כנען) oznacza kraj obiecany Izraelitom przez Boga. Określenie pozostaje w związku z akadyjskim słowem kinahhu oznaczającym „purpurę”, nazwę barwnika uzyskiwanego z morskiego ślimaka. Kanaan był nazwą starożytnego kraju, w którym wytwarzano i z którego eksportowano purpurowe szaty, z czego znana była zwłaszcza Fenicja (określenie pozabiblijne). Geograficznie Kanaanem określano obszar dzisiejszego Izraela, terytoriów palestyńskich, Libanu, a także Syrii. W starożytności Izraelici dzielili ten obszar na Erec Jisrael  i Amram (tj. Syrię).

​

[5] Według Talmudu Jakub zapomniał kilku małych dzbanów i zawrócił, aby je zabrać.

​

[6] Bóg dał pierworództwo Ezawowi. Ten jednak wolał rzeczy ziemskie, nie boskie. Chociaż urodził się pierwszy, nie został patriarchą, ponieważ Bóg dał mu wolność wyboru. Ezaw nie podjął odpowiedzialności za Naród Wybrany. Sam się pierworództwa pozbawił, z pewnością nie zrobił tego Bóg. Z kolei Jakub walczył o nie poprzez kłamstwo i oszustwo. Przy podejmowaniu decyzji o swym losie, niejednokrotnie zdarza się, że ludzie oszukują, naginają świat, tak by był po ich myśli. Jakub potrzebował jednak legalnej walki – z samym Bogiem, by stać się innym człowiekiem. Podjął walkę, choć nie mógł przecież pokonać Boga. Nie mógł wygrać w walce, ale dzięki walce, owszem. I wygrał, otrzymał błogosławieństwo Boże, którego mu jeszcze brakowało. Boga pierworództwo nie sprowadza się jedynie do kolejności przyjścia na świat. Może okazać się, że pierworodnym może być ten drugi, albo i trzeci, albo jak w przypadku Dawida – ostatni.

​

[7] Bóg zmienił imię Jakubowi na Izrael, wskazując tym samym na nowy charakter jego misji. Jakub czyli Izrael miał stać się z woli Bożej protoplastą całego narodu.

​

[8] Hebrajskie słowo פנואל (Penuel ) znaczy „oblicze Boga”.

​

Nazwa ישראל (Jisrael )[9] zawiera cząstkę אל (el ), która oznacza „Bóg”[10]. Wiąże się także z czasownikiem שרר (sarar) – „rządzić, panować, królować” i z jego odpowiednikiem rzeczownikowym: שר (sar) – „książę, władca”; שרה (sara) – „księżniczka, władczyni”. Imię, które otrzymał patriarcha, a za nim cały Naród Wybrany, jest wyznaniem wiary Izraela: BÓG PANUJE; BÓG KRÓLUJE[11].

 

[9] Warto dodać ciekawostkę archeologiczną, że pierwsze historycznie użycie nazwy Izrael znajdujemy nie w Biblii – ale na Steli Merenptaha, datowanej na okres 1224–1208 przed Chrystusem, zwanej stąd „stelą Izraela”. Kamień z inskrypcją potwierdza wielowiekowe istnienie predynastycznego Izraela (co najmniej w okresie XIII–XI wiek przed Chrystusem), gdyż Izrael został tu ukazany jako naród pozbawiony własnego króla, państwa czy administracji.

​

[10] Najstarsze semickie określenie Boga to El  i Elohim. Elohim jest dłuższą formą słowa El.

​

[11] Możliwe jest też tłumaczenie optatywne, życzeniowe, częste w imionach teoforycznych: Oby Bóg panował!

​

Sen o obozach śmierci

 

W grudniu 2017 roku miałem sen. Oto hebrajska dziewczyna, szlachetnej urody przypominającej piękną księżniczkę, delikatnie trzymając moją dłoń, zaprowadziła mnie na miejsce dalekie. Tam jej urocza, jasna, podłużna twarz nagle trupio zbladła, po czym spłynęło z jej oblicza siedem łez. Duże brązowe oczy Hebrajki nieprzerwanie wpatrzone były przed siebie. A gdy spojrzałem w tym samym kierunku, już jej nie było. Zaraz też ujrzałem obóz zagłady, a wewnątrz niego całe mnóstwo ludzi i żołnierzy niemieckich, którzy byli bezwzględni. Żołnierze zabijali każdego bez wyjątku, bez najmniejszego zawahania. Egzekucje wykonywali przerażająco precyzyjnie. Nie okazywali żadnej litości. Byli to wysokiej rangi niemieccy oficerowie Wehrmachtu. Żołnierze byli ubrani w czarne mundury ozdobione odznaczeniami i insygniami SS, przepasani czarnym pasem, a na nogach mieli czarne wysokie buty sięgające lekko przed kolana. Ich głowy nakryte były czarnymi czapkami z umieszczonymi insygniami Totenkopf  i Hoheitsabzeichen der SS [12].

​

I ukazał się znak orła, który miał zwróconą głowę w prawo oraz szeroko rozłożone skrzydła. Był to lecący orzeł barwy srebrnej ze swastyką w szponach. Orzeł był rzeźbiony i ulany z metalu. Nagle orły stały się czarne, przybrały potężne rozmiary i siłę. Podobne niby do niemieckich bombowców, przemierzały kraj cały wysoko nad ziemią, budząc wielki strach wśród ludzi. W przerażeniu zbiegłem z miejsca oddalonego na kilka metrów od miejsca zagłady i ukryłem się w pewnym domu. Tam, ku mojemu zaskoczeniu, czekała na mnie uczta. Zasiadłem do stołu, zaraz też przysiedli się goście. Byli to współcześni Niemcy, a wśród nich mnóstwo młodych ludzi, niezwykle przyjaznych. Rozmawiali ze mną serdecznie i znacznie różnili się oni wszyscy od tych bezlitosnych ludzi, których wcześniej ujrzałem. Nie czułem już przerażającego lęku i żadnej ludzkiej trwogi. Raczej z niezwykłym zaskoczeniem wyczuwałem życzliwość ucztujących oraz przedziwne dobro, jakie z nich emanowało.

​

Gdy wróciłem na miejsce, ujrzałem ponownie Hebrajkę oraz pusty już obóz zagłady. A wtedy dziewczyna rzekła do mnie trzema głosami: „Miejsce, na którym stoisz, jest ziemią świętą. Jest to Ziemia Abrahama, Izaaka i Jakuba. Nie bój się jednak, gdyż Pan otarł każdą łzę z mojego oblicza, dlatego widzisz obóz pusty”. Przed obozem widniał napis, którego nie umiałem odczytać. Nagle zjawił się tłum ludzi z różnych narodów i stanął przed napisem. I nikt nie mógł go odczytać. Kiedy spytałem dziewczynę o napis, wyznała, że nikt jeszcze nie odczytał napisu, jednak pewnego dnia napis będzie odczytany. Wtedy zapytałem o jej imię. Ona zaś odpowiedziała: Eliszewa[13], po czym delikatnie oparła swoją głowę na moim prawym ramieniu i odeszła. I zbudziwszy się ze snu, zapisałem jego treść na kartce papieru.

​

[12] 

​

[13] Hebrajskie imię Eliszewa oznacza „mój Bóg jest przysięgą” lub „przysięga mojego Boga”.

​

„Polskie obozy śmierci”?

​

W języku angielskim często używane są sformułowania „Polish death camps”[14], „Polish concentration camps”, „Polish Holocaust”. W języku niemieckim: „polnische Vernichtungslager”, „polnische Häuser des Todes”. Terminy te stosowane są w odniesieniu do obozów koncentracyjnych zakładanych podczas II wojny światowej na terenie Polski okupowanej przez nazistowskie Niemcy. Czy jednak sformułowania te są godne prawdy historycznej? Kiedy powstawały niemieckie obozy koncentracyjne na terenie okupowanej Polski, państwo polskie nie istniało.

​

[14] Pierwszy raz terminu „Polish death camp” użył 14 października 1944 r. amerykański magazyn Collier's Weekly. Sformułowanie pojawiło się w tytule artykułu Jana Karskiego o jego bohaterskiej wyprawie wywiadowczej w 1942 r. na punkt koncentracji i wywozu Żydów do obozu śmierci. Artykuł został opublikowany w nakładzie 2,5 mln. egzemplarzy. Jest jednak mało prawdopodobne, że tytuł artykułu "Polish Death Camp" był zaproponowany przez Jana Karskiego. W jego słynnej książce Story of the Secret State, wydanej w 2 tygodnie później w nakładzie 360 tys. egzemplarzy, tytuł tego tekstu brzmi "To Die in Agony...".

 

Na mocy postanowień paktu Ribbentrop-Mołotow[15], 1 września 1939 r. rozpoczęła się agresja niemiecka na Polskę. 17 września 1939 nastąpiła agresja sowiecka. Atak Niemiec i ZSRR z dwóch stron, oraz brak realnej pomocy militarnej państw zachodnich spowodowały, iż Polska po 35 dniach walk przegrała wojnę obronną swojego terytorium. 28 września 1939 r. został podpisany niemiecko-sowiecki traktat o granicach i przyjaźni, na mocy którego dokonano podziału terytorium Polski pomiędzy III Rzeszę i ZSRR. Tereny Polski pod okupacją niemiecką podzielono na dwie części: ziemie północne i zachodnie włączono do III Rzeszy, z reszty utworzono Generalne Gubernatorstwo[16]. Ziemie polskie zajęte przez ZSRR zostały wcielone do państwa sowieckiego.

​

[15] 23 sierpnia 1939 r. w Moskwie został podpisany układ o nieagresji między Niemcami i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Pakt Ribbentrop-Mołotow dotyczył rozbioru terytoriów lub rozporządzenia niepodległością suwerennych państw: Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii i Rumunii. Oznaczał on dla II Rzeczypospolitej Polskiej tzw. IV rozbiór Polski.

​

[16] Generalne Gubernatorstwo (1939–1945), w skrócie GG; niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete, dosł. Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich.

​

Niemieckie obozy śmierci

​

W okresie II wojny światowej na terenie hitlerowskich Niemiec i na ziemiach państw okupowanych powstało około 12 tysięcy obozów. Niemieckie obozy koncentracyjne znajdowały się na terenie wielu obecnych państw europejskich: Polski, Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Francji, Danii, Belgii, Holandii, Włoch, Łotwy, Estonii, Norwegii, Węgier, Serbii, Chorwacji, Słowenii, Bułgarii i Macedonii. Obok łagrów stalinowskich w ZSRR[17], były miejscem największego i najstraszniejszego ludobójstwa w historii Europy i całej ludzkości. Z zimną krwią i bez litości zamordowano w nich około 11 milionów ludzi. Niemieckie obozy koncentracyjne w Europie podlegały zarządowi niemieckiej nazistowskiej formacji paramilitarnej SS, do której Polacy nigdy nie byli przyjmowani.

​

[17] Łagry (ros. лагерь – „obóz”) to sowieckie obozy pracy przymusowej. Ulokowane były w różnych częściach Związku Radzieckiego, zazwyczaj jednak w miejscach wydobycia ważnych surowców, bądź też w wyjątkowo ciężkim klimacie. Proces formowania łagrów na terenie ZSRR znacznie przyśpieszył w drugiej połowie lat 20. XX wieku, szczególnie po przejęciu władzy przez Józefa Stalina. W czasie II wojny światowej było ich nawet kilka tysięcy. Obozy zostały wtedy „zasilone” ludnością krajów podbitych: Polakami, Litwinami, Estończykami, Łotyszami, a następnie niemieckimi jeńcami wojennymi oraz tzw. „zdrajcami” (byłymi żołnierzami Armii Czerwonej, którzy najpierw dostali się do niemieckiej niewoli, a następnie zostali odbici). Z punktu widzenia władzy totalitarnej system obozów dostarczał darmowej siły roboczej do pracy w trudnych warunkach, jednocześnie zastraszając prewencyjnie społeczeństwo i pozwalając na izolację osób mogących sprzeciwiać się władzy komunistycznej. Łagry stały się symbolem terroryzowania wszelkiej możliwej opozycji. Warunki w łagrach były niezwykle ciężkie i zwykle obliczone na powolne wyniszczenie więźniów. Obozy były mechanizmem poniżenia, upodlenia i zniewolenia człowieka, i prowadziły do powolnej, przerażającej śmierci. Po wojnie wiele obozów pracy nadal istniało aż do upadku ZSRR. Ostatni więźniowie opuścili je dopiero w 1987 r. Szacuje się, że w łagrach zginęło ponad 40 milionów ludzi.

​

W 1925 roku, po wyjściu z więzienia Adolf Hitler zlecił utworzenie zbrojnych oddziałów Schutzstaffel (dosł. z jęz. niemieckiego „eskadry ochronne”, znane pod skrótem SS). Symbolem SS były dwie podobne do błyskawic runy[18]. Reichsführer SS Heinrich Himmler[19] dążył do uczynienia z SS przypominającej zakon elity rasy germańskiej, której doktryna przypisywała wyższość nad innymi. Członkowie SS musieli się wykazać rodowodem wolnym od żydowskich przodków i mieli powinność płodzenia jak największej liczby aryjskich dzieci. Kandydaci do gwardii musieli mieć co najmniej 1,70 metra wzrostu i nordycki wygląd. Za ideał Aryjczyka uznawano wysokiego mężczyznę o podłużnej czaszce i wąskim czole, jasnowłosego, niebieskookiego, o jasnej karnacji skóry, pozbawionego owłosienia na ciele. Wszyscy oficerowie SS i ich żony musieli dowieść czystego aryjskiego pochodzenia aż do 1750 r., a szeregowi esesmani do 1800 r. Ponadto od 1 stycznia 1932 r. obowiązywał dekret, na mocy którego wszyscy nieżonaci członkowie SS musieli odtąd uzyskać pozwolenie od Reichsführera SS Heinricha Himmlera na zawarcie małżeństwa.

​

Podczas II wojny światowej obozy koncentracyjne były administrowane przez SS. Funkcje strażników pełnili tam członkowie SS-Totenkopfverbände – „Oddziałów Trupiej Główki”. SS była odpowiedzialna za masową zagładę Żydów.

​

[18] 

​

[19] Reichsführer SS – najwyższy stopień w całej SS, w dosłownym tłumaczeniu: „wódz SS w całej Rzeszy”. Stopień ten był również najwyższym stopniem policji III Rzeszy. Osoba posiadająca go nie tylko dowodziła całą SS, lecz także całą policją. Ranga ta jest znana jako tytuł Heinricha Himmlera. W historii Niemiec było czterech Reichsführerów, ale to trzeci, Heinrich Himmler (1929–1945), był nim na tyle długo i efektywnie, by w powszechnej opinii Reichsführer był używany wymiennie z jego imieniem.

​

​

A gdyby istniały „izraelskie”?

​

Można zastanawiać się nad tym, jak świat zareagowałby na sformułowanie „izraelskie obozy śmierci”, gdyby na „Ziemi Izraela”, na terenie współczesnego państwa Izrael, istniały dzisiaj niemieckie obozy zagłady, powstałe w czasie II wojny światowej. Można zastanawiać się nad reakcją Państwa Izraela, którego nazwa jest proklamacją wiary Narodu Żydowskiego: BÓG PANUJE; BÓG KRÓLUJE.

​

Nie ulega wątpliwości, że świat zasługuje na sformułowanie godne prawdy historycznej. Wszystkie narody, które połączyła dramatyczna historia II wojny światowej, w szczególności Izrael, Polska i Niemcy, potrzebują odnowienia i wyzwolenia mocą prawdy historycznej. Niemcy potrzebują przebaczenia. Polacy potrzebują oczyszczenia od sformułowań, które naruszają dobre imię Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego, oraz zadośćuczynienia krzywdom wyrządzonym podczas II wojny światowej. Również Żydzi potrzebują prawdy historycznej.

​

Z poszanowaniem dla Narodu Żydowskiego

                                                                                                                                                            Tomasz Niemas – Polak

​