LIST OTWARTY DO PANA PREZYDENTA RP

​

SZANOWNY PANIE PREZYDENCIE,

​

Zgodnie z art. 2 ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, „Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy”.

​

Godło Polski stanowi jeden z głównych symboli narodowych. Widnieje niemal w każdym ważniejszym miejscu w kraju. Jest znakiem tożsamości państwa, narodu, Polaków. Wyraża tysiącletnią tradycję narodową i dziedzictwo przodków. Każdy Polak wie, przynajmniej od dzieciństwa, że herbem Polski jest od wieków Orzeł Biały w czerwonym polu, od ponad dekady ponownie ukoronowany.

​

Orzeł – król ptaków i ptak królów

​

Orzeł to w naszej kulturze niekwestionowany król ptaków. Tego królewskiego ptaka umieściło w swoich herbach wiele państw, m.in. Czarnogóra, Egipt, Meksyk, Morawy, Niemcy, Polska, Rosja, Serbia, Stany Zjednoczone Ameryki. Symbolika orła od wieków odwołuje się do naturalnych cech tego ptaka, przy czym na pierwsze miejsce wysuwa się zdolność szybowania w przestworzach. Orzeł wyraża relacje między ziemią a niebem. Wskazuje na konieczność wznoszenia się ponad to, co tylko ziemskie. Orzeł, ze względu na częste występowanie w naszym kraju, od stuleci stał się widzialnym znakiem Polski.

​

Już w III tysiącleciu przed Chrystusem w starożytnej Mezopotamii Sumerowie, a następnie Babilończycy, zaczęli używać w symbolice religijnej, miejskiej i państwowej znaku orła, często przedstawianego z głową lwa. Dla starożytnych semickich Asyryjczyków orzeł był atrybutem boga słońca Aszura, natomiast dla starożytnych Persów – boga światła Ahuramazdy. Pod rządami dynastii ptolemejskiej (IV w. p.n.e. – I w. n.e.) Egipcjanie używali symbolu orła jako godła wojskowego.

​

Dla starożytnych Greków orzeł był atrybutem Zeusa, zwierzchnika bogów olimpijskich. Wierzono, że jest ptakiem, którego nigdy nie trafi piorun. Stąd też przypisywano mu funkcję nosiciela piorunów. Orzeł był atrybutem boga Jowisza w Imperium Rzymskim. Jako symbol siły tego boga stał się emblematem legionów rzymskich, podobizna orła z rozpostartymi skrzydłami widniała na szczycie sztandaru każdego z legionów. Orły – symbol boga Jowisza – otaczano czcią, a ich utrata na polu bitwy była największą możliwą hańbą dla oddziału, stąd żołnierze rzymscy byli gotowi zginąć dla odzyskania tego znaku. Legiony rzymskie rozsławiły orła jako znak odwagi i zwycięstwa aż po krańce ówczesnego cywilizowanego świata. W Cesarstwie Rzymskim orzeł stał się z czasem emblematem cesarza jako zwierzchnika armii, a następnie uniwersalnym symbolem państwa rzymskiego.

​

Orzeł jako symbol pojawił się także w Piśmie Świętym. Stał się biblijnym symbolem opieki Boga Jahwe nad Jego ludem. Opieka sprawowana przez Boga nad narodem wybranym porównana została do troskliwości orła względem piskląt: „Jak orzeł, co gniazdo swoje ochrania, nad pisklętami swoimi krąży, rozwija swe skrzydła i bierze je, na sobie samym je nosi” (Księga Powtórzonego Prawa 32,11); „Wyście widzieli, co uczyniłem Egiptowi, jak niosłem was na skrzydłach orlich” (Księga Wyjścia 19, 4)[1]. Obraz noszenia na skrzydłach, nawiązujący do zachowania tych wspaniałych ptaków wobec swych młodych podczas nauki latania, stał się dla narodu wybranego obrazem szczególnej troski Boga Jahwe o swój lud.

​

[1] Nazwa „orzeł” określała w starożytności przedstawicieli wszystkich spokrewnionych z orłem gatunków, np. również sępa. W oryginalnym hebrajskich tekście Biblii może chodzić o sępa płowego, o rozpiętości skrzydeł sięgającej 3 metrów.

​

Warto podkreślić, iż motyw „Bożych skrzydeł” zaczerpnięty z symboliki orła występuje często w Piśmie Świętym (Księga Psalmów 17, 8; 36, 8; 57, 2; 61, 5; 63, 8; 91, 4; Księga Rut 2, 12; Księga Malachiasza 4, 2). Boże wsparcie i opiekę symbolizują rozpostarte skrzydła: „Strzeż mnie jak źrenicy oka; w cieniu Twych skrzydeł mnie ukryj” (Psalm 17, 8); „[Jahwe] okryje cię swymi piórami i schronisz się pod Jego skrzydła” (Psalm 91, 4); „A dla was, czczących moje imię, wzejdzie Słońce Sprawiedliwości i uzdrowienie w jego skrzydłach” (Księga Malachiasza 4, 2). Według Biblii moc Boga udziela się Jego ludowi i wszystkim, którzy w Nim pokładają nadzieję: „Ci, co zaufali Panu, odzyskują siły, otrzymują skrzydła jak orły” (Księga Izajasza 40, 31).

​

W Księdze Apokalipsy św. Jana 4, 7–9 „orzeł w locie” należy do „czterech istot żyjących” otaczających Boży tron w niebie. Cztery istoty żyjące, tj. lew, wół, człowiek oraz orzeł, oddają chwałę, cześć i dziękczynienie zasiadającemu na tronie Bogu.

​

W kulturze chrześcijańskiego średniowiecza orzeł był symbolem zwycięstwa Chrystusa. Król ptaków nurkujący w poszukiwaniu ryb był alegorią chrztu, zaś przedstawiany z rybą w szponach symbolizował Chrystusa unoszącego chrześcijanina ze źródła chrzcielnego ku zmartwychwstaniu. Orzeł występował także jako atrybut świętych, zwłaszcza św. Jana Ewangelisty. Strzegł relikwii męczenników, w tym obu patronów Polski: św. Wojciecha i Stanisława. W scenie polowania na zająca lub węża symbolizował zwycięstwo dobra nad złem.

​

Po raz pierwszy orzeł pojawił się w symbolice polskiej prawdopodobnie około roku 1000 na jednym z denarów Bolesława I Chrobrego (choć istnieją również hipotezy opowiadające się za kogutem, pawiem lub gołębiem), wybitego w związku ze Zjazdem Gnieźnieńskim. Jest to moneta bardzo istotna dla dziejów Polski, ponieważ zawiera pierwszy – choć jeszcze w języku łacińskim – zapis nazwy naszego kraju: PRINCES POLONIE[2], „KSIĄŻĘ POLSKI”. Warto podkreślić, że na owym denarze widnieje orzeł w koronie. Rewers monety, obok powtórzonego napisu PRINCES POLONIE, przedstawia tzw. krzyż nitkowy typu anglosaskiego. Krzyż stanowi tu symbol Chrystusa i religii chrześcijańskiej. Podkreśla opiekę Boga nad państwem, a także nad jego ziemskim władcą.

​

[2] Wyraz ten zapisany jest z małym błędem. Prawidłowa forma to POLONIAE.                                    

​